توضیحات
| سرشناسه |
: |
حمیدی‌نژاد، معصومه، ۱۳۶۱ - |
| عنوان و نام پدیدآور |
: |
فضای مجازی، فرصتها و تهدیدها/ نگارش معصومه حمیدی‌نژاد. |
| مشخصات نشر |
: |
تهران: . آرنا، ۱۳۹۷. |
| مشخصات ظاهری |
: |
۸۶ ص. |
| شابک |
: |
۹۷۸-۶۰۰-۳۵۶-۷۳۵-۱ |
| وضعیت فهرست نویسی |
: |
فیپا |
| موضوع |
: |
فضای مجازی |
| موضوع |
: |
Cyberspace |
| موضوع |
: |
فضای مجازی — جنبه‌های اجتماعی |
| موضوع |
: |
Cyberspace — Social aspects |
| رده بندی کنگره |
: |
HM۸۵۱/ح۸ف۶ ۱۳۹۷ |
| رده بندی دیویی |
: |
۳۰۳/۴۸۳۳ |
| شماره کتابشناسی ملی |
: |
۵۳۵۱۹۲۱ |
|
عنوان : فضای مجازی، فرصتها و تهدیدها
مولف : معصومه حمیدی نژاد
ناشر : آرنا
چاپ : اول ۱۳۹۷
شمارگان : ۱۰۰۰ نسخه
شابک : ۱-۷۳۵-۳۵۶-۶۰۰-۹۷۸
فصل اول کتاب را بخوانید:
مقـدمـه
امروزه با توجه به گسترش و افزایش سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجی جدیدی از نسل وسایل نوین ارتباط جمعی در جهان، موسوم به عصر ارتباطات را بوجود آورده، این تحولات بنیادین در سطح دنیا موجب پیدایش فضای مجازی شده است، به دلیل ویژگیهای خاص و نو بودن این پدیده، دارای اهمیت به سزایی می باشد، هرچه پیشتر می‌رویم این فضا اهمیت بیشتری رخ می‌نماید، از آنجایکه فضای مجازی به موازات زندگی حقیقی در حال امتداد می باشد و اثرات خود را بر ارزش ها، اعتقادات، هویت و زندگی انسان بر جا می گذارد، به طوریکه تأثیر این قدرت، اجتناب ناپذیر است، به منظور شناخت و توصیف و در نهایت هم جهت شدن این فرآیند با باورها و معارف جامعه می توان آن را بر مبنای کلام حق تعالی، قرآن کریم، کتاب هدایت کننده اشرف مخلوقات، کتابی جامع وکامل که حاوی مسائل مرتبط با علم روز ﴿ تبیاناً لکل شیء﴾[۱] که در برگیرنده تمام ابعاد زندگی انسان است، با محوریت یک الگوی کامل که بیان کننده نیازهای زندگی بشری برای رشد و تعالی در امورات دنیوی و اخرویست موردکنکاش و بررسی قرار داد، و به تبیین فرصت ها و تهدیدهای فضای مجازی با تعبیر و تفسیر مضامین عمیق و روح بخش آیات الهی پرداخت و آن را عملیاتی و کاربردی ساخت.
|
فصل اول
فضای مجازی
مفهوم فضای مجازی
فرهنگ فضای مجازی
فضای مجازی و هویت افراد
فضای مجازی و هویت
فضای مجازی ازدیدگاه صاحب نظران
دیدویژگی‌های فرهنگ فضای زی
ژگی‌های فرهنگ فضای مجازی ویژگیهای فرهنگ فضای مجازی
|
فضای مجازی
این نام نخستین بار توسط ویلیام گیبسون[۲] نویسنده کانادایی رمان های علمی- تخیلی در رمان نورومانسر[۳] (۱۹۸۴) مورد استفاده قرار گرفت. فضای مجازی برای گیبسون در حقیقت فضایی تخیلی است که از اتصال رایانه هایی پدید آمده است که تمامی انسان ها، ماشین ها و منابع اطلاعاتی در جهان را به هم متصل کرده اند(هولمز، ۳۴:۲۰۰۵). این معنا به صورت تقریبی مشابه معنایی است که ما امروزه از کاربرد لفظ فضای مجازی در نظر داریم؛ فضای مجازی را محیطی بر ساخته از اطلاعات نامرئی، اطلاعاتی که می تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد، تعریف می کند. برای کمک به فهم این مفهوم و ارائه یک تصویر خوب و مناسب از فضای مجازی به تعریف اینکه از چه اجزای ساخته شده باید بپردازیم.
در تمام تعاریفی که از فضای مجازی هست این فضا را محیط الکترونیکی یا محیط شبکه ای از رایانه ها دانسته می شود که با استفاده از جلوه های سمعی و بصری سعی دارد تا اشیاء و واقعیت های سه بعدی جهان واقعی را مشابه سازی کند اما ادعا می شود که فاقد مادیت فیزیکی هستند.گفته می شود که از خصوصیات بارز این فضا بی مکانی و بی زمانی است.(منتظرقائم،۱۳۸۱: ۲۳)
فضای مجازی یا سایبر ترکیبی از دو تعریف مجزا است که در کنار هم تعریف واحدی را خلق کرده اند، برای درک بهتر در واقع این تعریف واحد را شکسته و جزء به جزء کرده و سپس مجدداً آنها را در هم ادغام کرد تا به تعریفی از فضای مجازی رسید.
فضای سایبر یا فضای مجازی در تعریف برخی نویسندگان عبارت است از: مجموعه ای از ارتباطات درونی انسان ها از طریق رایانه و وسایل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی است، تعریف دیگری از فضای مجازی عبارت است از محیط الکترونیکی واقعی است که ارتباطات انسانی به شیوه ای سریع، فراتر از مرزهای جغرافیایی و یا ابزار خاص خود، در آن زنده و مستقیم روی می دهد (شکل شماره ۱).
شکل شماره ۱
فضای مجازی را می توان برای توصیف تمام انواع منابع اطلاعاتی موجود شده از طریق شبکه های رایانه ای به کار برد، در حقیقت فضای مجازی نوع متفاوتی از واقعیت مجازی و دیجیتالی است که توسط شبکه های رایانه ای هم پیوند تامین می شود که با اندکی مسامحه می توان آن را مترادف با شبکه جهانی اینترنت دانست.
واژه « فضا» در زبان فارسی(فرهنگ معین) این گونه تعریف شده: «همه ی عالم که جمیع اشیا از آن حذف شده» و در لاتین هم «spase» به معنای جا، فضا و محل خالی آمده است.
«مجازی» هم به معنای آنچه در مقابل حقیقی قرار بگیرد است. مجازی امری ست که حقیقی نباشد، «مجازی» در این لغت به دیگر بودن دنیای دیجیتالی اشاره دارد که از دنیای طبیعی و حقیقی متمایز است در عین حال که از بسیاری لحاظ شبیه آنست. این فضا از آن جهت مجازی ست که در محیط مادی، مکانی را اشغال نکرده و در اذهان کاربران در نتیجه تعامل با یک واسط الکترونیکی وجود دارد(خلیل زاده، ۱۷:۱۳۹۱)
نقطه مقابل فضای مجازی، فضای حقیقی و واقعی ست که جلوه حقیقت در قرآن کریم به صورت «الحق» آمده است که در آیه شریفه ۸۴ سوره «ص» حق تعالی می فرماید: ﴿قَالَ فَالْحَقُّ وَالْحَقَّ أَقُولُ﴾ سوگند به حق و فقط حق را می گویم.
کلمه «حق» در فرهنگ معین مترادف با پروردگار، خدا، حقیقت و راستی آمده است و دهخدا، از صدق سخن از حق یاد کرده است.
مفهوم فضای مجازی
فضای مجازی در واقع نامی است که تعداد زیادی از کاربردهای امروز فناوری های جدید ارتباطی را دربرمی گیرد. دیدگاه گیبسون خودبخود به وجود نیامده بود و دگرگونی های مبتنی بر فناوری انجام شده در دهه های ۱۹۸۰ و۱۹۹۰ نقش زیادی در ظهور این اصطلاح داشت که ظهور فضای مجازی در واقع درست بعد از پایان جنگ جهانی دوم و با راه افتادن موج فناوری های جدید رایانه ای در فرم اولیه آن اتفاق افتاد، فناوری های ارتباط راه دور اساس فضای مجازی را تشکیل می دهند (شاه قاسمی، ۱۳۸۵: ۳).
گاهی به اشتباه مردم تصوری که از تعریف فضای مجازی[۴] دارند اغلب در ارتباط با رایانه می باشد و اینکه به اینترنت متصل است در حالی که این فقط بخش بسیار کوچکی از فضای مجازی را تشکیل می دهد. فضای مجازی فقط مجموعه ای از سخت افزار نیست بلکه مجموعه ای از تعاریف نمادین است که شبکه ای از عقاید و باورها را در قالب داد و ستد بیت[۵] رد و بدل می کنند. عقاید، توافقهایی است در مورد اینکه چه چیزی در جهان حقیقی، اصل و درست است و واقعیت دارد، مثلاً اعتقاد به خدای واحد، از جمله عقاید مشترک بین جوامعی است که دین توحیدی دارند ﴿ إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ﴾ (آل عمران/۱۹) که در حقیقت دین نزد خدا همان اسلام است ﴿ لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ ﴾ (البقره/ ۲۵۶) و در دین هیچ اجبارى نیست.
کلمه فضای مجازی (سایبر اسپیس) از درون کلمه سایبرنتیکس[۶] که در سال ۱۹۴۸ بوسیله نوربرت وینر [۷] ابداع شده بود پدید آمد. سایبرنتیکس علم نظریه کنترل است و در مورد سیستم های پیچیده به کار می رود. کلیه سیستم هایی که با روش های خودفرمایی اداره می شوند در واقع سیستم های سایبرنتیکی هستند (شاه قاسمی، ۱۳۸۵: ۳).
در تعریف سایبرنتیک، وینر ارتباط گیری و کنترل را به طور توامان دخیل دانسته چرا که معتقد است زمانیکه فرد با شخص دیگری در حال برقراری ارتباط است و پیامی را برای او می فرستد و طرف مقابل پیام وابسته ای را به فرد باز می گرداند که حاوی اطلاعاتی است که در آغاز در دسترس او بوده، این فرآیند ملزم میزان خاص از کنترل طرفین بر ارتباط و آگاهی از پیام است.
در فرهنگ علوم اجتماعی نیز سایبرنیتک بدین گونه تعریف شده است: سایبرنتیک به مجموعه ای از نظریه ها و پژوهش ها اشاره می کند که توجه خود را به انسان ها، ارگانیسم های دیگر و ماشین ها معطوف کرده اند. اهمیت این قلمرو تا حدی است که امروزه برخی اندیشمندان صحبت از دو جهانی شدن دنیا معاصر می کنند. همانطور که پارادایم دو جهانی شدن ها نگاهی است که در درجه اول بر تمایز بین جهان مدرنیته و جهان جهانی شده تاکید می کند و در درجه بعد به تبیین و متمایز کردن دو جهان موازی و در عین حال به هم آمیخته واقعی و مجازی می پردازد (جبل عاملی،۱۳۸۳: ۲۴).
واقعیت مجازی واقعیتی ست که اگر چه در دنیای واقعی معنایی ندارد اما در حیطه مجازی به خوبی عمل می کند و ناخواسته نتایجی را در دنیای واقعی به جای می گذارد(نور محمدی،۱۳۹۱: ۹).
۱ ﴿…الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ…﴾ بخشی از آیه ۸۹ سوره نحل خداوند می فرمایند: …این کتاب را که روشنگر هر چیزى است…
[۲] William Gibson
[۳] Neuromancer
[۴] Cyberspace
[۵] Byte
[۶] cybernetics
[۷] یک ریاضی‌دان آمریکایی بود، وی در ۱۹۱۲ در سن ۱۸ سالگی از دانشگاه هاروارد دکترای ریاضی گرفت، در فاصله سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۴۷ که در مکزیک کار می‌کرد به فکر یگانه کردن دانش‌هایی افتاد که کارشان مطالعه روند حفظ و به کارگیری آگاهی‌ها و جهت دادن به آنها و مدیریت و کنترل است و این دانش جدید را « سیبرنتیک« نامید.